In april begon Scott op de basisschool. Een hele stap voor zo’n kleintje. Maar ook voor ons: want wat zou dat basisschoolleven gaan inhouden? En hoe zou de school bevallen? We schreven Scott in toen Klein Amsterdam nog in oprichting was. Een hele nieuwe school dus! Ik heb al zoveel vragen gehad over wat voor school het nou precies is. Het onderwijs is niet in een bepaalde stroom te vatten. Nu we een aantal maanden onderweg zijn op deze school, kan ik meer vertellen over wat nou precies anders is aan deze school. Want anders is het echt!

Klein Amsterdam: Leren in de tussenruimte.

Als je de website van Klein Amsterdam bezoekt lees je dat er wordt gewerkt vanuit het idee ‘Leren in de tussenruimte’:
“De tussenruimte is een plek van ontmoeting, waar de kinderen en de wereld elkaar tegenkomen. Uit de ontmoeting ontstaan steeds weer bijzondere momenten van leren en ontdekken. Leren over echte onderwerpen en situaties die spelen op dit moment, en van de mensen die je daarbij ontmoet; de buren, de straat, de buurt, de stad. We werken aan een gemeenschap waar de kinderen van elkaar en van andere mensen van diverse leeftijden leren en samen verbondenheid tot stand brengen, in de buurt, de stad en de samenleving. Hierbij zijn vertrouwen in jezelf en de ander onontbeerlijk.”

Het idee van ‘Leren in de tussenruimte’ is een filosofisch begrip van de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt: “de leraar presenteert de wereld – hij legt allerlei ‘objecten’ op tafel en zegt: kijk maar, luister maar, pak maar beet. Wat zie je, wat hoor je, wat voel je? Zo zit onze wereld in elkaar. Iedereen ervaart dit op zijn eigen manier en vervolgens kunnen we daarover met elkaar spreken en communiceren. Onderwijs presenteert of beter: representeert de wereld en de op de tafel gelegde objecten maken het gesprek en daarmee het leren, van en met elkaar, mogelijk.”

kleuterklas klein amsterdam

Reggio Emilia

Een andere belangrijke inspiratiebron voor het onderwijs van Klein Amsterdam is de Italiaanse pedagoog Loris Malaguzzi en zijn Reggio Emilia. In zijn pedagogiek is het uitgangspunt dat kinderen krachtige wezens zijn. Kinderen kunnen heel veel. Ze zijn van nature onderzoekers: ze zijn nieuwsgierig en leergierig. Altijd op pad om de wereld te ontdekken, die te begrijpen en hun eigen kennis op te bouwen.

Kinderen willen zich graag uitdrukken: ze zijn communicatief en sociaal ingesteld. Of zoals Loris Malaguzzi zegt: “Een kind heeft honderd talen, en grote mensen stelen er negenennegentig van. In het onderwijs moet daarom eerst worden gekeken naar de kinderen, en er moet meegeluisterd worden. Alleen door aandachtig kijken en luister kun je echt zien hoe kinderen zich uitdrukken. Dat kan via woorden, maar ook door te kleien, een hoekje op te zoeken, spelen, dansen, zingen. Noem maar op. Kinderen gebruiken die honderd talen om de wereld te onderzoeken. Het leren en denken vindt bij kinderen vooral plaats door te doen.

Naast het krachtige kindbeeld heeft de pedagogiek van Malaguzzi nog twee belangrijke elementen:

  • Kunstbeleving: het leerproces kun je ondersteunen door (gelaagdheid van) beelden, kleuren, vormen, klanken, beweging, dans, woord. Daarbij worden ook de ouders betrokken zodat ook zij ontdekken op welke manieren van creatieve vormen hun kind allemaal geniet
  • Er zijn drie pedagogen die het kind helpen groeien. De eerste is het kind zelf, en andere kinderen. Door contact met elkaar ontdekken ze en door onderlinge verschillen verrijken ze elkaar. De tweede zijn volwassenen die goed kijken wat de kinderen bezig houdt en de kinderen ondersteunen in ontdekkingstocht en creativiteit. Door te luisteren en te observeren wat de kinderen boeit, kan het aanbod en de activiteiten worden afgestemd. De derde zijn de ruimte en het materiaal. Een bepaalde inrichting kan kinderen aanzetten tot beweging, tot interactie of juist rust. Er wordt gebruik gemaakt van open speelgoed: kinderen kunnen met de materialen op meer dan één manier gebruiken.

Hoe ziet Scott’s dag eruit op school

08:30 Kring & Stilstaan/Bewegen

08:50 Buitenspelen

09:30 Spelen met wand naar andere groep ½ open

10:15 Fruit eten

10:30 Spelen met wand naar andere groep ½ open

11:15 Opruimen

11:30 Kring & Stilstaan/Bewegen

11:45 Lunchen

12:30 Buitenspelen/pauze

13:30 Kring/extra activiteit

13:45 Kort spelen, in eigen lokaal

14:15 Eindkring: stilstaan en dag afsluiten

14:30 Naar huis!

Hoe werkt de Reggio Emilia methode bij Scott op Klein Amsterdam

De ochtend beginnen ze in een kring. Niet op stoeltjes. Maar op yoga kussentjes. Zo is de kring kleiner, knusser. In de kring staan ze dan ook letterlijk even stil: een soort mindfullness momentje.

Daarna spelen ze een groot deel van de ochtend in een grotere ruimte dan het eigen klasje. De grote tussenwand wordt weg geschoven. Beide groepen 1/2 spelen dan in een grote ruimte. Door de ruimte worden verschillende hoekjes gecreëerd en materialen neergelegd waarmee de kinderen worden uitgedaagd om mee te gaan spelen. En dat zijn vaak ‘alledaagse materialen’: knopen, dopjes, kurken, touw. Ook zijn er hoekjes om juist tot rust te komen, als je moe bent of even geen zin hebt om te spelen.
Er is een tafel met klei. Aan deze tafel is een ‘atelierista’ aanwezig. Dat is een extra docente die samen met de juffen de kinderen observeert. Ze luistert naar de gesprekken, noteert die. En ziet ze dat een kind meer nodig heeft in het spel dan wordt het subtiel aangeboden. In je eentje zes kinderen observeren en hun interacties vastleggen is best pittig. Daarom is aan ouders gevraagd om tijdens deze ochtenden ook te participeren (ook een belangrijke pijler uit de Reggio Emilia methode): gewoon een paar uurtjes tijdens het spelen aanwezig zijn, te observeren en noteren.

atelieriste reggio emilia

De atelierista maakt bijvoorbeeld ook foto’s van het spelen, het proces waar de kinderen in zitten, hoe ze creëren. De vormen van de klei, hoe ze hun handen gebruiken. Die foto’s worden dan later op een wand opgehangen. Kinderen kunnen er dan weer naar kijken of het laten zien aan hun ouders als die ze weer komen ophalen.

Op deze school worden dus geen klassikale werkjes gemaakt. Je ziet geen rijen hangen van dezelfde soort werkjes. De ene is aan de gang gegaan met verf, de ander met klei, de ander weer met hout. Of zoals Scott vaak doet: lekker creëren met Lego. Door de naamstenen bij de werkjes te leggen van de dag kun je zien wat je kind heeft gemaakt.

Vanuit de hogere groep hoorde ik van Marije van RecycleKid dat ze ook tijdens de meer reguliere vakken als rekenen en taal veel gebruik maken van beweging. Ze kreeg een foto van haar zoon die rende. Ze vroeg aan hem wat ie daar aan het doen was. Zijn antwoord: dictee! Ze moesten naar de letters rennen. Thuis betrapte ze hem hinkelend in een bepaald patroon: een manier om de tafels te leren.

basisschool klein amsterdam

Tijdens de ouderavond laatst hoorde ik van een andere ouder die zowel kinderen in de kleuterklas als een hogere klas had, dat zijn oudere dochter thuis een stuk rustiger was dan voorheen, toen ze op een ‘reguliere’ basisschool zag. Zijn gedachte: omdat de school heeft gekozen voor een neutrale inrichting met veel hout en materialen en aankleding met alleen kleuren die ook echt in de natuur voorkomen, geeft dat haar veel minder prikkels. Je vindt er op bijvoorbeeld Lego na nagenoeg geen plastic speelgoed. Al het speelgoed en interieur wordt voorgelegd aan de directrice die een duidelijk beeld heeft van hoe ze wil dat de school er uit ziet en echt oog heeft voor kwaliteit en mooi design. Zelf vind ik het ook altijd een heerlijke plek om binnen te wandelen. Zeker als de juf in de ochtend er een lekker zen muziekje bij aan heeft staan!

Verder vind ik de samenwerking tussen de juffen en de bso erg fijn. De bso-juffen zijn ook in de pauzes bij het buitenspelen aanwezig en ze geven in de middagen in de klassen ook ‘workshops’. Het is echt een team dat zich samen inzet voor het ‘leren in de tussenruimte’. Ook op de bso worden de kinderen op hun creativiteit, hun honderd talen aangesproken. Natuurlijk is er ruimte voor buitenspelen, maar er is ook elke middag een workshop waarin ze creatief aan de slag kunnen. In de zomervakantie hebben ze geoefend met toneel. Elke dag een stukje oefenen en de laatste bso-dag een optreden voor de ouders!

Long story short: we zijn enorm blij met het onderwijs dat op Klein Amsterdam wordt gegeven. We zijn van die ouders die vooraf niet zoveel wensen en eisen hebben, we go with the flow. Maar dit is wel een hele fijne flow om in mee te gaan! Ik hoop dat ik jullie na alle vragen voldoende een kijkje in de keuken van deze basisschool heb gegeven. Heb je nog vragen? Laat het me gerust weten!!

kleuter basisschool amsterdam noord

Scott in zijn wenweek

reggio emilia omderwijs

Veel houten speelgoed in de klas

bloemen plukboeket

Vaak verse bloemen in de klas….

bloemen vaas

… en vaak in de hal!

u