Even snel een bloemetje meenemen uit de supermarkt: bijna iedereen doet dat wel schat ik zo in. Het hele jaar door staan er rozen. Duidelijk supermarktrozen. Speciaal voor deze markt gekweekt. In Afrika. Veel romantisch is er niets meer aan deze rozen. De werkomstandigheden van de werknemers laten namelijk te wensen over. Iets wat Hivos inzichtelijk maakt via informatie op hun website smalldealbigchange.nl. Hivos gaat ook over tot actie en roept via een ‘spel’ supermarkten op hun verantwoordelijkheid te pakken en zich in te zetten voor een eerlijke prijs van die supermarktrozen!

Werkomstandigheden van rozenplukkers in Afrika

Als moeder ben ik me, meer nog dan voorheen, bewust van ongelijkheid en armoede in de wereld. Elke avond als ik mijn kinderen op bed leg, heb ik een brok in mijn keel. Ik denk dan aan de kindjes in deze wereld die in armoede moeten leven. Aan moeders die hun kinderen ook alles willen geven maar dat niet kunnen.

Je zult als moeder bijvoorbeeld maar rozenplukker zijn in Ethiopië of Kenia. Bijna 70% van de werknemers in de Afrikaans bloemenindustrie is vrouw. In veel gevallen moeten deze vrouwen een gezin onderhouden. Dat is een flinke uitdaging: het loon dat zij krijgen is wel twee of drie keer zo weinig als dat zij nodig hebben om goed onderdak, goede voeding, veilig drinkwater en onderwijs te kunnen betalen. Een rozenplukker moet dus echt alles op alles zetten om de eindjes aan elkaar te knopen: lange werkdagen voor een klein beetje extra. De vader is vaak buiten beeld en (goede) opvang voor de kinderen tijdens haar werk ontbreekt. Gebeurt er iets onverwachts: dan moet er geld geleend worden.

Hoe mooi zou het zijn als deze vrouwen voldoende loon zouden ontvangen: dat maakt hun positie – en dat van hun kinderen – een stuk minder kwetsbaar!

Deze bloemen ruiken naar snoep, mama!

Een leefbaar loon voor het plukken van rozen

Een leefbaar loon is een mensenrecht. Het is dus wat anders dan het minimumloon. Hivos vertelt op haar website hierover het volgende:

“Een leefbaar loon is een loon waar je nét genoeg aan hebt om het hoogstnoodzakelijke voor jou en je familie te betalen. Deze basisbehoeften zijn volgens internationale afspraken: voedzaam eten, water, onderdak, kleding, medische zorg, vervoer en onderwijs. Ook moet je wat geld opzij kunnen zetten zodat je een buffer hebt voor onverwachte gebeurtenissen. ³ Duidelijk is dat het loon dat de vrouwen krijgen voor het plukken van jouw bloemen niet eens in de buurt komt van zo’n leefbaar loon.”

Hans werkt voor een van die grote bloemenkwekers die zijn velden in Afrika heeft. Ik bevroeg hem ook op dit aspect. Hij vertelde dat er aandacht voor is binnen het bedrijf. Dat ze al meer dan minimumloon betalen en dat er gratis medische zorg en onderwijs wordt gegeven. Heel even dacht ik: wat goed! Later besefte ik me dat betaling in natura helemaal niet uit gaat van het zelfbeschikkingsrecht dat elk mens heeft. Waarom wordt dat niet gewoon in geld uitbetaald en wordt er in de sector nog niet toegewerkt naar het betalen van een leefbaar loon? Het beeld dat er in Afrika geen andere medische hulp of ander onderwijs is dan die wordt aangeboden door de werkgever is achterhaald. Er zijn andere opties. Geef de werknemer gewoon zijn of haar geld zodat die het zelf naar wens en eigen inzicht kan besteden.

Ook vertelde Hans dat telers zich ook in een soort spagaat voelen staan: veranderingen willen ze wel. Zij willen een beter, gezonder leven voor hun werknemers. Maar dat kunnen zij ook niet alleen. Als reden gaf hij duidelijk aan: supermarkten willen niet meer betalen voor de inkoop maar de consument wil zelf ook niet meer betalen voor een bosje bloemen in de supermarkt. Met andere woorden: verandering kan alleen plaatsvinden als de hele keten daarin samenwerkt!

Hallo supermarkt, hoe moeilijk kan het zijn?!

Ook Hivos ziet in dat verandering voor de rozenplukkers niet alleen bij de telers vandaan kan komen. Ook supermarkten en wij – de consumenten – hebben daar een belangrijke rol in. Er is berekend hoeveel het ons allemaal zou kosten wanneer er in Afrika leefbaar loon wordt betaald: SLECHTS 13 cent per bosje rozen van tien stuks! Er moet vast een slimme manier zijn om dat met elkaar te bereiken, nietwaar?

De supermarkten bevinden zich tussen de teler en de consument. Een goede uitgangspositie om het gesprek aan te gaan over een eerlijke prijs met de andere betrokkenen. Daarom kunnen zij nu mee doen het “Hallo Supermarkt, hoe moeilijk kan het zijn?”-spel. Doel van dit spel: supermarkten stappen laten zetten op weg naar leefbaar loon voor de rozenplukkers. Bij elke stap zijn punten te verdienen. De supermarkt die als eerste leefbaar loon betaalt voor de rozen die zij in de winkel verkopen, is de winnaar! Wat zijn dan de stappen die de supermarkten moeten zetten? In hoofdlijnen komt het hierop neer: onderzoek het aanbod en weet wat er zich afspeelt in de sector, verkrijg inzicht in de leefbare lonen. Ga daarover het gesprek aan met stakeholders en pas stapsgewijs het loon aan naar het leefbare loon! Easypeasy toch? 🙂

Ben je benieuwd hoe jouw supermarkt ervoor staat? Neem dan regelmatig een kijkje op de wedstrijdpagina van smalldealbigchange.nl! Meer weten over de vragen die de supermarkten moeten gaan beantwoorden? Bekijk dan ook nog even de campagnevideo van het supermarkt spel: